Çocuklar neden korkar? Çocukların endişelerini yenmesi için ne yapmalı?

Çocuklar kaygıyı sonradan öğrenmektedir. Lakin vereceği reaksiyonları yaklaşık dört aylıkken belirtmeye başlar. Çocukların bu endişeleri belirli yaşlarda muhakkak endişeler olarak olağandır. Bu da onlara etraflarına ahenk sağlamayı ve başa çıkmayı öğretir. Sıcaktan korkan bir çocuk, tehlike olduğunu öğrenmiştir. Bu durumda hangi kaygılar olağandır? Çocuklar nelerden korkar? Çocukların endişelerini yenmesi için ne yapmalı?

Endişe duygusu, gerçek bir tehlike ya da tehlike mümkünlüğünün niyetinin uyandırması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Yaşamsal bir sistemdir ve aslında tüm hislerin ötesinde çok değerli bir yere sahiptir. Bilhassa çocukların gelişimi için yadsınamaz bir yere sahip olan dehşet, tüm hayatı için zihninde yapması gerekenler ve yapmaması gerekenler olarak, dünyayı anlamlandırmasına ve biçim vermesine yardımcı olur. Kaygı duygusu çocuğun büyümesiyle şekillenir ve evrimleşir. Aşikâr başlı endişeler yerini alışkanlıklara, öğretilere ve tecrübeye bırakır. Vakitle görülen bu değişimde, çocuğun hayatının her devrine mahsus dehşetler bulunmaktadır. Bunlar olağan karşılanan endişelerdir. 

ÇOCUK ENDİŞELERİ NE VAKİT BAŞLAR?

Çocuklarda dehşetin başlaması uzmanlar tarafından yapılan bir araştırmayla, ortalama 4 aylıkken reaksiyon vermesiyle gerçekleştiği öğrenildi. Çocuk iki yaşına kadar iki çeşit endişeyi baskın yaşadığını açıklayan psikologlar, bu cinslerin en doğal kaygılar olduğunu da belirtti. Uzmanlar bunların ayrılık telaşı ve yabancı korkusu olduğunu öne sürdü.

Ayrılık Derdi: Çocukta 6 ila 8 aylıkken başlayan, 13-15. aylarda en üst düzeye çıkan korku cinsidir. Bu tasa tipinde 2 sonrasında da okula başlamak üzere “ayrılık” temasını gündeme getiren ömür olaylarında tetiklenir ve gözlenebilir. 

Yabancı Korkusu: Bebeğin yabancı şahıslara karşı duyduğu kaygı cinsidir. Birinci yılın birinci yarısında başlar ve 2 yaşına kadar yavaş yavaş azalarak kaybolur.

ÇOCUKLAR NELERDEN KORKAR?

Çocukların en yaygın endişeleri ortasında ayrılma ve yabancı korkusunun olmasıyla birlikte, bedensel ziyanlara karşı dürtülerinin oluşmasıyla ani ses, olağan yaşantısı dışında karşılaşmadığı obje yahut canlılar, karanlık, uyku öncesi olarak belirtilmiştir. Bu cins kaygılar aslında deneyimlemediği durumlara karşı tecrübe kazanmasıyla ortadan kalkmakta olduğu belirtildi. Bu durum bazında köpek sesinden korkan 9 yaşındaki bir çocuk, alıştıkça başını okşayıp köpek sevmeye başlayabilmektedir. Bunlar belirsizliğin açıklanmasıyla yenilen endişe tiplerindendir.

Okul öncesi periyotta, bilhassa 2-5 yaşları ortasında çocukların endişelerinde farklılaşma ve artmalar görülür. Bu yaştaki çocuklar için gerçek ve fantezi ortasındaki ayrım her vakit besbelli değildir. Bu periyotta en sık rastlanan dehşetler ortasında, hırsız, hayali yaratıklar, anne babadan ayrılma, karanlık, yalnız kalma, karanlık, yükseklik, asansörde kalma, kaybolma korkusu ve hayvanlardan korkma sayılabilir.

4-5 yaşları aralığındaki çocuklarda endişelerinde artmalar görülür. Meraklı olan çocuğun zihni gelişime açıktır ve hayal gücünün götürdüğü yere masraf. Bu yaştaki çocuklar için gerçek ve fantezi ortasındaki ayrım her vakit bariz değildir. Bu periyotta en sık rastlanan kaygılar ortasında, hırsız, hayali yaratıklar, anne babadan ayrılma, karanlık, yalnız kalma, karanlık, yükseklik, asansörde kalma, kaybolma korkusu ve hayvanlardan korkma sayılabilir. Bu biçim endişeleri düşünde gören çocuk anne ve babasıyla yatmak istediği görülmüştür. Anne babaların bu durum karşısında onu yanına almamalı, kızmamalıdır. Uzmanlar, bu durumu epeyce açık ve anlaşılır bir lisanla gerçek olmadıklarını, sakinleştirip o uyuyana kadar odasında kalacağını ancak sonrasında kendi yatağına döneceğini bildirmelidir.

Anne –babaların birtakım durumlar karşısında gösterdiği reaksiyonlar de kıymetlidir. Çocuklar anne-babalarını örnek alarak etkilenebilirler. Bu biçimde birtakım endişeler öğrenilir.(Köpekten korkan annenin çocuğunu müdafaası için onu da köpeğe yaklaştırmaması üzere…)

Çocuklardaki kaygılar, çevresel etkenlerden de kaynaklanabilir. Zira öteki hisler üzere kaygı da deneyerek, deneyim edilerek ortaya çıkmaktadır. Uzmanların verdikleri örneklerde bulunan anne babanın bağırmasıyla, çocuğun okulda bağıran öğretmenine karşı kaygı duygusu beslemesi tecrübelenmiş bir cinstir. Öğretmeninin ona bağırdığını düşünüp, korkmaya başlayabilmektedir.

KORKAN ÇOCUĞA NE YAPMAMALI?

Psikolog ve pedagoglara en çok sorulan sorulardan biri olan bu başlık altında açıklama yapan uzmanlar, öncelikle asla lakin asla diyerek altını çizdikleri vurgu ile çocukların kaygılarını yok saymaması, bastırmaması, asla küçümsememesi gerektiğini açıkladı. “Bunda korkacak ne var?” “Kaç kez söyledim sana bir şey yok yalnızca gök gürültüsü bu!” kullanılmaması gereken cümlelere örnek olarak verildi. Kaygıyı hafifletmek emeliyle kendilerini yetersiz hissedecekleri ,“Erkek adam hiç korkar mı?”, “Sen artık kocaman oldun, abisin/ablasın” üzere telaffuzlardan kaçınılmalıdır ve çocuğun endişe duyduğu nesneye karşı zorlanmamalı, yargılanmamalı ve aşağılanmamalıdır.

ÇOCUKLARIN KAYGILARINI YENMESİ İÇİN NE YAPMALI?

• Kaygıların gelişim periyodunda olağan olup olmamasına bakılmalıdır.
• Endişenin ortaya çıkabileceği, çocuğun yaşadığı olaylara göz atılmalıdır.
• Endişelerin hangi vakitlerde ya da durumlarda artıp artmadığını gözlemlenmelidir.
• Çocuğun korkusunu söylemesi için teşvik edilmeli ve yargılanmamalıdır. Endişesiyle ilgili konuşmaktan çekiniyorsa “kendini hazır hissettiğinde bunu benimle paylaşmanı, birlikte konuşmayı çok isterim” denmesi gerekmektedir.
• Anne baba tavrı gözden geçirilmeli, çok muhafazacı bir tavır kelam konusu ise bu düzenlenmeli. Çocuğun dış dünyayı keşfetmesi, temas etmesinin önüne geçilmemeli.
• Anne ve baba çocukların kaygılarına anlayış göstermeli ve onların kaygılarını ciddiye almalıdır. Aksi takdirde çocuğunuzun size olan itimat hissini sarsabilir ve çocuk “annem, babam beni anlamıyor, benim kaygılarımı önemsemiyor” hissine kapılabilir.
• Dehşetin olağan bir his olduğu, herkesin vakit zaman birtakım şeylerden korktuğu hatta kendi çocukluğundaki kaygılarına yönelik aştığı durumları açıklamalıdır. 
• Etrafında onu koruyan kollayan tüm güvenlik ögelerine vurgu yapılmalı. Tensel temasla birlikte “güvendesin, tehlike yok” bildirisi iletilmelidir.
• Korktuğu ögelerle ilgili olarak mantık çerçevesinde kolay açıklamalar yapılabilir, bilgilendirebilir, birlikte yazılar okuyabilir, uzmanları dinlemesini sağlayabilirsiniz.
• Açıklamaları yaparken müzik, öykü ve görsel malzemelerden yararlanılabilir.
• Küçük çocuklarda hayal gücünden yararlanarak hayali gözetici bir üstün kahraman ya da kaygılarını içine bırakabileceği hayali bir kutu dehşetlerini azaltmasında faydalı olabilir.
• Kâfi ve gerçek ilgi göstermek, şefkat göstermek ve fizikî temas kurmak, endişe verici durumlarda sakin ve müspet halde model olmak çocukların endişelerle baş edebilmelerine yardımcı olur.

Kaynak: https://www.yasemin.com/cocuk/haber/2988554-cocuklar-neden-korkar-cocuklarin-korkularini-yenmesi-icin-ne-yapmali