Çocuklarda Apandisit
Apandisit nedir ve kimlerde görülür?
Çocukluk çağında en sık acil cerrahi ameliyat gerektiren hastalık akut apandisittir. Apandisit kalın bağırsakların bir modülü olan, kör çıkıntı formunda gelişen apandiksin iltihabi hastalığıdır. Çocuklarda en sık 10 – 14 yaş aralığında görülse de, daha küçük çocuklarda geç teşhis nedeniyle daha ağır seyredebilir. Erkek çocuklarında kız çocuklarına nazaran daha sık rastlanır.
Apandiks ne işe fayda?
Eskiden apandisit fonksiyonsuz ve gereksiz bir organ olduğuna inanılırdı ve hasta öbür bir nedenle bile ameliyat olsa hastanın apandiksi tıpkı ameliyatla çıkarılırdı. Lakin yapılan araştırmalar apandiks duvarında çok sayıda bağışıklık hücresinin (lenfoid doku) olduğunu ve bu organın bağışıklık sisteminin değerli bir kesimi olduğunu göstermiştir. Her hangi bir enfeksiyon vakti apandiks duvarındaki lenfoid dokunun şişmesi durumunda akut apandisitle misal bulgular görünse de, durumun akut apandisite ilerlemediği vakitlerde ameliyat edilmesine muhtaçlık olmayabilir. Ama akut apandisit gelişmişse bu vakit yapılması gereken cerrahi olarak apandiksin çıkarılmasıdır. Bu durumun sonradan çocukların hayatında önemli yan tesirlere sebebiyet vermeyeceği düşünüşlmektedir.
Apandisit nasıl gelişir?
Apandiks ucu kör sonlanan organ olduğundan girişinin tıkanmasına neden olan her hangi bir olay sonrası içinde salgılanan mukusun boşalması engellenebilir. Bu durumda apandiks içinde giderek artan sıvı apandiksin şişmesine ve giderek kan dolanımının bozulmasına neden olur. Kan akımının bozulması apandiks duvarının şişmesine ve iltihaplanmasına neden olur. Apandiksin girişinin tıkanmasına en sık gayta taşları neden olsa da, küçük boyutlu çekirdekler, ayçekirdeği kabuğu üzere besinler de neden olabilir. Bunu dışında apandiks duvarında çok sayıda bağışıklık hücreleri (lenfoid doku) olduğundan geçirilen bağırsak yahut boğaz, akciğer üzere öbür organ enfeksiyonlarından sonra bu lenf hücreleri de şişerek tıkanıklığa neden olabilir.
İltihap geliştiği birinci kademede enfeksiyon apandiksle hudutlu olur (akut apandisit9. Ama vaktinde teşhis konulup, tedavi edilmezse apandiks duvarı incelip patlar (perfore apandisit), enfeksiyon ve apandik içindeki gayta karın içine yayılır. Perfore apandisit gelişmesi durumunda hastalığın tedavisi zorlaşır, çok fazla ilerlemiş durumlardaysa hayati tehtid eden durumlara (septik şok) neden olabilir.
Belitrileri nelerdir?
Apandisitin en değerli belirtisi karınağrısıdır. Tipik olarak önve göbek etrafında hafif şiddette başlar, 24 saat içinde şiddetlenerek karın sağ orta-alt kısmına yerleşir. Büyük çocuklarda bu hikayeyi almak kolay olsa da, daha küçük çocuklar ağrının yerini tam olarak anlayamaz ve şikayetlerini açık formda söyleyemez. Bu nedenle de 5 yaşın altındaki çocuklarda apandisit tanısı daha geç konulur ve partlamış apandisit gelişme riski de daha yüksektir.
Bunun dılında apandisitli çocuklarda aşağıdaki semptomlar da görülür:
İştahsızlık (en değerli bulgulardandır)
Bulantı ve kusma (ağrı sonrası başlar)
İshal
Ateş (Perfore apandisitte daha sık görülür)
Sağ tarafa eğilerek yürüme
Yatarken sessiz ve ayakları karına çekerek yatma
Partlamış apandisit sonrası enfeksiyon durumu ilerlediğinden çocuklar daha çok halsiz ve düşkün olur. Düşmeyen ateş, tekrarlayan kusma ve ishal de bu durumda sık görülebilir.
Nasıl teşhis konulur?
Apandisitin tanısı detaylı hikaye almakla başlar. Ağrının nasıl başladığı ve devam ettiği, iştah durumu, ek hangi belirtilerin olduğu, çocuğun bilinen hastalık hikayesi detaylı sorgulanır. Sonrasında fizik muayene yapılır. Apandisit teşhisinde en değerli kriter Çocuk Cerrahı tarafından yapılan fizik muayenedir. Fizik muayeneyle teşhis koyulabilir ve ameliyat kararı alınabilir. Bunun dışında yardımcı kan tetkikleri yapılarak çocuğun durumu detaylı öğrenilir. Teşhiste birebir vakitte USG (ultrasonografi) de kullanılır. Çocukta akut apandisit teşhisinde öbür patolojilerden şübheleilmediği durumlarda bilgisayarlı tomografi üzere görüntülemelere gerek duyulmamakatadır.
Apandisit öbür hangi hastalıklarla karışabilir?
Çocuklarda akut apandisit benzeri semptomlarla giden kimi hastalıklarla karışabilir.
Gastroenterit
Kabızlık
İdrar yolu enfeksiyonu
Kızlarda yumurtalık kistleri
İnflamatuvar bağırsak hastalıkları
Bağırsak düğümlernmesi (invajinasyon)
Apandisit nasıl tedavi edilir?
Apandisit tedavisi organın cerrahi olarak çıkarılması – apandektomidir.
Apandisit evvelden partlamamışsa hastalar etresi gün konuta taburcu edilirler. Partlamış apandisit durumlarındaysa damardan antibiyotik alması için hastalar duruma nazaran 3 – 7 gün daha hastanede kalmaya devam ederler. Hastaneden sonraki büsbütün topralama müddetiyle ortalama olarak 1 – 2 haftadır.
Ameliyat edilmezse ne olur?
Apandisite teşhis koyulmazsa yahut tedavi edilmezse perfore apandisit gelişir ve sonrasında enfeksiyon karın içine yayılır. Karın içine yayılan enfeksiyon peritonitle sonuçlanır ve sonrasında hasta hala tedavi edilmemişse hayati tehtid eden septik şok üzere yayılmış enfeksiyon durumuna neden olabilir.
Kaynak: https://www.doktortakvimi.com/blog/cocuklarda-apandisit3
