Çocuklarda erken okuryazarlık marifetleri nelerdir? Konutta erken okuryazarlık nasıl desteklenir?

Ebeveynler çoklukla okul öncesinde çocukların eğitimlerini nasıl destekleyeceklerini merak ederler. Bir insanın temel marifetlerinden olan okuryazarlık bilgisi, hayat uzunluğu devam edecektir. Bunu desteklemek isteyen ebeveynler, çocukları bu istikamette desteklemek ve heveslendirmek isteyecektir. İşte erken okuryazarlık maharetleri nelerdir? Erken okuryazarlık hünerleri nasıl desteklenir?

Çocuklarının okul ve meslek hayatında başarılı olmasını isteyen ebeveynler, çocukların okula başlamadan evvel ne yapması gerektiğine ait bilgi arayışına girerler. Yaz dönemin da başlamasıyla, çocuklara ayrılan vaktinde daha bol sayıldığı bu günlerde ebeveynler çocuklarına erken okuryazarlık marifeti kazandırmak için kolları sıvamış durumda. Erken okuryazarlık mahareti, çocuğu hem yaşıtlarının önüne koyarken hem de beyin işlev ve psiko-motor faaliyetlerinin hızlanmasına imkan sağlamaktadır. 

ERKEN OKURYAZARLIK MARİFETLERİ NELERDİR?

Erken okuryazarlık marifeti, okul öncesi periyotta çocukların okuma yazma mahareti kazanmadan evvel bu farkındalığa erişmesi manasına gelmektedir. Bir öteki deyişle erken okur müelliflik, direk okuma ve yazmaya başlamak ismi altında değildir. Çocuğun okuma ve yazmaya başlamadan bu şuuru ve işlevi kullanabilme yetisini sağlamayı amaçlamaktadır. Erken okuryazarlık maharetleri kimi bileşenlerden meydana gelir. Bunlar;

1- Yazı yazma ve yazı farkındalığı

2- Sesbilgisel farkındalık

3- Alfabe ve harf bilgisi

4- Sözcük bilgisi ve dinlediğini anlama 

1 – YAZI YAZMA VE YAZI FARKINDALIĞI

Çevredeki yazıları, sembollerin grafiklerin ayırt edilebilmesi ve anlamlandırılabilmesi, logo ve yazı ortasındaki farkı ayırt etmesi manasına gelmektedir. Çocuğun kitabı nasıl tutacağını bilmesi, kitabın başlığını göstermesi, yazının hangi tarafa ilerlediğini bilebilmesi bu marifete sahip olduğunu manasına gelmektedir. Bu marifetin gelişmesi için sıklıkla etkinlikler yapılması gerektiğini belirten uzmanlar, çocukların okuma yazma konusunda desteklenmesi ve ailecek kitap okunmasının idol seçiminde kıymetli olacağını vurguladı.

2 – SESBİLGİSEL FARKINDALIK 

Seslerin tanınması ve sesler ortasında farkların ayırt edilebilmesi, ses ve hecelerin birleştirilip değiştirilebilmesi yetisidir. Erken devirde kazanılan fonolojik farkındalık marifetleri ilerleyen vakitte okuma başarısı üzerinde kıymetli bir tesire sahiptir. Bunu desteklemek içinse okunan kitabın taklidi yapılabilir, ismi hecelenerek söylenebilir ve aşikâr başlı söz ve ses kümeleri duyması ve anlaması için daima tekrar edilebilmektedir.

3 – ALFABE VE HARF BİLGİSİ

Harfler ve sesler ortasındaki kontağın algılanması, çocuğun harfleri gördükçe seslerini bilmesi ve konuştuğunda hangi harflerle konuştuğunu anlayabilme yetisidir. Bunun gelişimi için birinci evvel sesli harfler tanıtılmalı ve sonrasında sessiz harflerin hakikat çıkışlarına dikkat edilerek daima tekrar edilmesi gerekmektedir. 

4 – SÖZCÜK BİLGİSİ VE DİNLEDİĞİNİ ANLAMA

Yazma, okuma, dinleme ve konuşma sırasındaki anlaşılan sözlerin tamamını kapsar. Çocuğun duyduğu sözleri manaları ile eşleştirebilmesi söz edinimini kolaylaştırmaktadır. Dinleme ve konuşma faaliyetleri, çocukların sözcük ve cümle ile ilgili farkındalık kazanmalarına imkan sağlar ve erken okuryazarlık marifetlerinin gelişimine imkân tanımaktadır.

EVDE ERKEN OKURYAZARLIK NASIL DESTEKLENİR?

• En başta büsbütün eğlenceli çocuk aklıyla hareket etmeniz gerektiğini asla unutmayın. Tiyatral bir formda ebeveynlerin öğrettiği bilgiler çocukların hem aklında daha fazla kalacak , hem de okuma yazma için onları daha fazla heveslendirecektir. Bu bahiste dijital öğretmenlerden yararlanabilir ve teknolojinin çevrelediği bugünlerimizde, çocuğunuza yararlı olacak etkinlikler gerçekleştirebilirsiniz.
• Küçük çocuklar için tekerlemeler hem dikkat cazibeli hem de erken çocukluk eğitiminde faydalıdır. Ayrıyeten çocuğunuzun duyduğu lisan ölçüsünü çoğaltmak için internet üzerinden farklı lisanlarda de tekerleme ve müzikler dinletebilir, onunda söylemeye çalışabilirsiniz.
• Evde sesli okumanın alışkanlık haline getirilmesi gerektiğini belirten uzmanlar bu sayede okuma yazma eğitimini ve rutin ömür nizamına rahat adapte olabileceklerini belirtti.
• Asla zorlamayın. Şayet kitabı getirdiniz ve istemediyse, geri götürün. Sonra tekrar getirin. O sıralarda sizin de elinizde kitap olsun ve gülümseyip, odaklanmayı ihmal etmeyin. Çocuk için merak uyandırıcı hale geldiğinde o kitabı kendi almak isteyecektir.

Kaynak: https://www.yasemin.com/annecocuk/haber/2990263-cocuklarda-erken-okuryazarlik-becerileri-nelerdir-evde-erken-okuryazarlik-nasil-desteklenir