Derin Ven Trombozu (Derin Toplardamar Tıkanıklığı)
Derin Ven Trombozu Nedir ?
Derin ven trombozu bedende derin yerleşimli venlerin yani toplardamarların pıhtılaşarak tıkanmasıdır. Ven trombozu bir toplardamar hastalığıdır, atardamarın tıkanması değildir. Her ikisi de tıkanma da olsa, bu iki hastalık birbirinden çok farklıdır. (Ven=toplardamar; tromboz= pıhtılaşma)
En sık bacak toplardamarlarında görülür.
Bacak toplar damarında pıhtı ile tıkanma olduğunda en değerli bulgu ayak şişliği ve ağrıdır.
Damar pıhtılaşması tanısı konduğu anda kan sulandırıcı ilaç başlanması gerekir. Bu tedavi en az 3-6 ay devam eder.
Kan sulandırıcı ilaçlar kanı sulandırarak yeni pıhtı oluşumunu maniler ve pıhtının akciğere atma ihtimalini en aza indirir.
Kan sulandırıcı ilaç tedavisi var olan pıhtıyı temizleyemez.
Pıhtı az sayıda damarda varsa bu tedavi kâfi olabilir lakin bacaktaki birçok damar pıhtı ile kapanırsa bacak şişliği bu ilaçlarla düzelmeyebilir ve şişlik hayat uzunluğu sürebilir.
Pıhtıyı büsbütün temizleyen tedavi formülleri vardır. Bunlar yalnızca anjiyo süreci ile yapılabilir.
Her hastada anjiyo ile pıhtı temizleme tedavisi gerekmeyebilir. Pıhtı kasık bölgesindeki damarlara ulaşmışsa ve hastanın bacak şişliği barizse anjiyo tedavisi önerilir.
Anjiyo ile pıhtı temizleme tedavisi bilhassa pıhtı yeni oluşmuşsa (ilk 15 gün) çok tesirlidir. 15 günden 30 güne kadar da kısmen tesirlidir.
Ven Nedir, Ne İşe Fayda?
Ven toplardamar demektir. Bedende toplardamarlar iki bölgede bulunur. Derin venler ya da yüzeysel venler. Derin venler dıştan görünmeyen kaslar ortasında ve atardamarlarla birliktedir. Çok daha değerli oldukları için derinde korunmaktadır.
Toplardamarlar besini ve oksijeni kullanılmış kirli kanı kalbe taşıyan damarlardır. Bu damarlarda akım tek taraflı olup daima kalbe doğrudur. Bacaklarda daha fazla olmak üzere tüm derin venlerde çok sayıda kapak ya da kapakçık vardır. Bacaklarda her 5-10 cm de bir kapak vardır. Kapakların hedefi kanı tek taraflı olarak kalbe taşımaktır, yani bu damarlarda geriye hakikat akım olmaz, akış daima kalbe doğrudur. Geriye yani aksi tarafa akım olursa buna venöz yetmezlik, venöz kaçak ya da venöz reflü denir.
Derin venler pıhtı ile tıkanırsa (derin ven trombozu) o bölgedeki kanın kalbe taşınması zorlaşır, kan o bölgede birikerek o bölgenin şişmesine yol açar. Kol ya da bacakta durum böyledir.
Yani iki durumda toplardamar akımı sıkıntı ve sıkıntılı hale gelir ve hastalarda şikayet oluşturur:
Venöz yetmezlik ya da kapak yetersizliği
Derin ven trombozu yani bu damarların pıhtılaşarak tıkanması.
Bacakta Derin Ven Trombozu
Derin ven trombozu en sık bacak damarlarında olur. Ekseriyetle tek bacakta olur, %5 ihtimalle her iki bacakta olur. Bilhassa genç bayanlarda solda daha sık olur.
Bacak damarlarında derin ven trombozu birdenbire başlar. Buna “akut derin ven trombozu” ismi veririr. Bacak yavaş yavaş ya da birden şişer; bazen ağrılı bazen ağrısız bir şişliktir. Yere basmak ağrılıdır ve zorlaşır.
Bacaktaki toplardamar pıhtılaşması çoklukla baldır kaslarındaki toplardamarlarda başlar ve üst yanlışsız ilerler. Üste yani karına yanlışsız ne kadar ilerlerse, hastalık o kadar şiddetlenir. Pıhtının kasık toplar damarınaa uzanması makus bir bulgudur, bu hastalarda hastalığın şiddeti fazladır.
Ven Trombozu Kıymetli Bir Hastalık Mıdır?
Genelde her cins ven trombozu değerli bir hastalıktır zira olağanda kullanılan tedavi kâfi bir tedavi değildir ve hastaların bazısında ömür uzunluğu sürecek problemler kalabilir. Bedende rastgele bir damar tıkanırsa, ekseriyetle yan yollar ya da yedek damarlar açılarak akımı tekrar sağlar lakin bu yollar çoklukla tıkanmış olan ana damar kadar kâfi değildir. Bu da hastalarda yakınmaların devam etmesine yol açar.
Derin ven trombozu (DVT) oluştuktan sonraki birinci ay hastalık akut yani erken evrededir. Bir aydan uzun mühletten beri varsa, buna geç evre ya da kronik derin ven trombozu denir.
Derin Ven Trombozu Belirtileri Nelerdir?
Pıhtılaşma çoklukla tek bacakta olur (sol bacakta daha sıktır). Şu çeşit şikayet ya da belirtiler verir:
Bacak şişliği: En kıymetli belirtidir. Çoklukla ayak bileği bölgesinde başlar. Hastalık üst hakikat ilerlerse ayak şişliği diz üstüne uzanabilir. Bacaklardaki şişlik yatınca ve ayağı yükseltince azalır.
Ağrı: Ayak ve bacak şişliği çabucak her hastada görülür fakat ağrı kimi hastalarda olur, kimilerinde ise olmaz.
Parmak ya da ayakta morarma: Epey seyrek görülür ve kan sulandırıcı başlandığı anda kaybolur. Geçmezse önemli hastalık göstergesi olabilir.
Akciğere pıhtı atması (akciğer embolisi ya da pulmoner emboli): Bu en korkutucu durumdur fakat erken teşhis konup da kan sulandırıcı ilaç başlandığında pıhtının akciğere atma ihtimali çok azalır.
Hastaların şikayetleri ayaktayken çok daha barizdir. Yatıp ayak yükseltildiğinde şişlik azalır, bazen büsbütün kaybolur. Lakin bu yalancı bir iyileşmedir. Hasta tekrar ayağa bastığında şişlik yeniden ortaya çıkar. Günler geçtikçe yeni damarların oluşması ve yatarak ayağın yükseltilmesi ile ayak şişliği daha da azalır ve hatta büsbütün kaybolur. Lakin bu damarların açıldığı manasına gelmez. Zira verilen kan sulandırıcı ilaçlar pıhtı çözen ya da eriten ilaçlar değildir. Bir kısım hastada pıhtı azdır ve bu tedavi kâfi olur, bir kısım hastada pıhtı çok fazladır ve tedavi yapılmazsa hayat uzunluğu sorun yaşayabilir.
Pulmoner Emboli Nedir?
Bacak damarındaki pıhtının akciğere atmasına pulmoner emboli denir. Pulmoner emboli ani başlayan nefes darlığı, göğüste keskin bir ağrı ve bazen kan tükürme üzere yakınmalara yol açar. Atan pıhtı ölçüsü küçükse büyük sorun oluşturmayabilir. Lakin büyük pıhtı kesiminin akciğere atması önemli meselelere yol açabilir.
Derin Ven Trombozu Kimlerde Sık Görülür?
Bu hastalık herkeste görülür lakin birtakım bireylerde daha sık görülür.
İleri yaşta (40 yaşından sonra) daha sıktır. Ancak seyrek olarak gençlerde de görülebilir.
Gebelik sırasında ve Gebelikten sonra lohusalık periyodunda,
Doğum denetim hapı kullananlarda
Bazı tümör hastalıklarında,
Bazı büyük ameliyatlar sonrasında (özellikle ortopedinin protez ameliyatları),
Ayak kırık ve burkulmalarında (özellikle bacağın alçıya alınması sonrasında)
Çok uzun müddet yatakta kalan ve kâfi hareket edemeyen hastalarda
Genetik olarak pıhtılaşma eğilimi olan insanlarda sıktır. Bu genetik testlerle ortaya konur.
Bacak Derin Ven Trombozunda Tedavi
Kan sulandırıcı ilaç başlanması
Bacağın birinci günlerde dinlendirilerek yükseltilmesi
Varis çorabı kullanımı
Kısa vakitte bacağın hareketlendirilmesi
Bacak şişliği makus olan bir küme hastada anjiyo ile damarın açılması
Bacak toplardamarları pıhtılaştığında çabucak kan sulandırıcı ilaçlar başlanır. Ana tedavi budur lakin kan sulandırıcı ilaçlar kanı sulandırır ama var olan pıhtıyı temizleyemez. Pıhtı damarlarda kalırsa kısa vakitte bacak toplar damarında var olan ve kan dolanımı için değerli olan kapakçıkları zedeler. Bu da hastaların bir kısmında hayat uzunluğu süren ayak şişliği , yürümekle ağrı üzere yakınmaların oluşmasına yol açar. En az 3 ay kullanılması gerekir.
Kan sulandırma dışında hastalara varis çorabı önerilir. Varis çorabı ayakta ilken giyilir. Yatarken çıkarılır. Bunun da olağan koşullarda en az 2 yıl giyilmesi önerilir.
DVT’de Anjiyo Tedavisi
Anjiyo tedavisi basitçe damarın içine girilerek pıhtının büsbütün temizlenmesidir.
Ven trombozunda her hastada kesinlikle kullanılan kan sulandırıcı ilaçlar pıhtıyı temizleyebilen ilaçlar değildir. Pıhtıyı açabilen ya da temizleyebilen ilaç vardır lakin derin ven trombozunda yalnızca anjiyo yolu ile kullanılabilir. Bu ilaç her hastada kullanılmaz zira çoklukla hastaneye yatış gerektirir ve kanam oluşturma üzere bir riski vardır.
Anjiyo ile derin ven trombozu tedavisi iki türlüdür:
Trombolitk (pıhtı çözücü) denen bir ilaçla yapılan tromboliz: Bunun için kesinlikle hastaneye yatış ve en az bir gece hastanede kalış gerekir. Bu ilaç anjiyo ile damara girildikten sonra damar içinde direkt pıhtı içine uygulanır. Tarlalardaki damlama su ile sulama yapmaya benzeri. Çok ince bir çok deliğiolan uzun 1-2 mm kalınlığında bir plastik kateter pıhtı içine yerleştirilir ve buradan 10-20 hatta daha uzun saatler uzunluğu ilaç verilir. Bu ilaç pıhtıyı çözebilir. Arar orta denetim anjiyo sinemaları alınır.
Trombektomi yani mekanik formüllerle pıhtının çözülmesi ya da damardan çıkarılması.
Bazen de ultrasonla yapılan (EKOS sistemi) hem ultrasonik dalga verip hem de ilaç uygulayan sistemler vardır.
Kronik Derin Ven Trombozu
Derin ven trombozu bir aydan uzun müddetten beri varsa (yıllardan beri olabilir) buna kronik ya da geç evre derin ven trombozu denir. Bu evrede de hastalığın tedavisini olmadığı söylenir fakat bu da gerçek değildir.
Kaynak: https://www.doktortakvimi.com/blog/derin-ven-trombozu-derin-toplardamar-tikanikligi
